ข้อมูลสภาพอากาศบนพื้นที่สูงเป็นข้อมูลสำคัญที่สามารถนำมาใช้ประโยชน์เพื่อการวางแผน การพัฒนาในด้านต่างๆให้เหมาะสมกับสภาพแวดล้อม หรือเพื่อการปรับตัว ปรับเปลี่ยนต่างๆ เพื่อลดความรุนแรงที่อาจจะเกิดขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงสภาพแวดล้อมและสภาพอากาศจำเพาะแต่ละพื้นที่ได้อย่างเหมาะสม ซึ่งการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ (Climate Change) ส่งผลกระทบต่อพื้นที่สูง เช่น อุณหภูมิที่สูงขึ้น ปริมาณน้ำฝนที่แปรปรวน และภัยธรรมชาติที่รุนแรงขึ้น ดังนั้นจึงต้องมีการปรับตัวในหลายด้าน เช่น ด้านเกษตรกรรม ด้านการจัดการน้ำ ด้านการป้องกันภัยธรรมชาติ ด้านที่อยู่อาศัยและโครงสร้างพื้นฐาน  ด้านการส่งเสริมความรู้และความร่วมมือของชุมชน เป็นต้น ทั้งนี้การเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศส่งผลกระทบต่อพื้นที่สูงอย่างมาก การปรับตัวต้องอาศัยเทคโนโลยี ความร่วมมือจากชุมชน และการจัดการทรัพยากรอย่างยั่งยืน เพื่อให้สามารถใช้ชีวิตและทำกิจกรรมต่างๆ ได้อย่างมั่นคงในระยะยาว

ทำไมการบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตรบนพื้นที่สูงจึงสำคัญ?

1. พื้นที่สูง: แหล่งทรัพยากรที่เปราะบาง

• ภูมิประเทศที่ไม่เอื้ออำนวย
  พื้นที่สูงมีลักษณะลาดชัน ทำให้การกักเก็บน้ำยาก และเสี่ยงต่อการสูญเสียน้ำจากการไหลบ่าบนผิวดิน
• ทรัพยากรน้ำจำกัด
  แม้ว่าพื้นที่สูงมักเป็นต้นน้ำ แต่ปริมาณน้ำที่เก็บไว้ใช้ได้นั้นมีจำกัดเนื่องจากการขาดแคลนโครงสร้างพื้นฐานที่เหมาะสม

2. ความสำคัญของน้ำต่อการเกษตรบนพื้นที่สูง

• ความมั่นคงทางอาหาร
  การเกษตรเป็นอาชีพหลักของชุมชนในพื้นที่สูง น้ำเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อผลผลิต เช่น การปลูกข้าวไร่ พืชผัก และพืชเศรษฐกิจ
• ผลกระทบต่อรายได้ของเกษตรกร
  น้ำที่ไม่เพียงพอหรือลำดับเวลาของการใช้น้ำไม่เหมาะสม อาจทำให้ผลผลิตลดลงและเกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจ

3. การจัดการน้ำที่ไม่เหมาะสมและผลกระทบ

• การพังทลายของดิน
  น้ำไหลบ่าบนพื้นลาดชันอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้ดินถูกกัดเซาะและสูญเสียความอุดมสมบูรณ์
• ความแปรปรวนของระบบน้ำ
  การขาดแคลนน้ำในฤดูแล้งและน้ำท่วมในฤดูฝน ทำให้เกษตรกรขาดความแน่นอนในการวางแผนการผลิต

4. แนวทางการบริหารจัดการน้ำเพื่อการเกษตรบนพื้นที่สูง

• การสร้างโครงสร้างพื้นฐานน้ำขนาดเล็ก
  เช่น ฝายชะลอน้ำและบ่อน้ำตื้นเพื่อกักเก็บน้ำในช่วงฤดูฝน
• การใช้เทคนิคการชลประทานแบบประหยัดน้ำ
  เช่น ระบบน้ำหยดหรือระบบรางน้ำที่ลดการสูญเสียน้ำ
• การอนุรักษ์ป่าต้นน้ำ
  เพื่อรักษาความสมดุลของระบบนิเวศและเพิ่มการซึมซับน้ำลงสู่ชั้นใต้ดิน

5. ตัวอย่างที่ประสบความสำเร็จ

• โครงการหลวง
  ที่ส่งเสริมการใช้ระบบชลประทานขนาดเล็กและสนับสนุนความรู้ด้านการอนุรักษ์น้ำแก่เกษตรกร
• ชุมชนพื้นที่สูงที่พัฒนาอย่างยั่งยืน
  เช่น การปลูกพืชหมุนเวียนเพื่อเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดินและลดการใช้น้ำเกินจำเป็น

6. บทสรุป: น้ำคือชีวิตของเกษตรกรบนพื้นที่สูง

การบริหารจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่เพียงช่วยเพิ่มผลผลิตทางการเกษตร แต่ยังช่วยรักษาทรัพยากรธรรมชาติและส่งเสริมคุณภาพชีวิตของชุมชนพื้นที่สูงในระยะยาว